Wspinając się tej zimy na imponującej, sztucznej ściance Tendon Hlubina w Ostrawie, zostałem zapytany przez moją koleżankę, a przy okazji mentorkę wspinaczkową, o Grigri +, którego to w owym czasie używałem do asekuracji. Konkretnie o jego różnicę względem starszych i nowszych wersji tego przyrządu, a więc Grigri, Grigri 2 oraz najnowszej wersji tego urządzenia. Zdziwił mnie nieco fakt zaistnienia tego pytania, ale szybko stwierdziłem, że nie każdy musi wszystko wiedzieć. Tym bardziej, iż kilka osób wokoło nas słuchało uważnie, wyrażając potajemnie mimiką twarzy, brak wiedzy w tym temacie. Zupełną pewność w kwestii konieczności poruszenia tematu Grigri uzyskałem, kiedy to kilka dni później przypomniałem sobie pewien fakt. Wcześniej wspomniana koleżanka i mentorka, dosłownie 6 lat temu (czyli całkiem niedawno), kiedy to pierwszy raz zabrała mnie w skały, do mojej pierwszej asekuracji wręczyła mi płytkę Sticha. Nawet jak na owy czas był to dość archaiczny już przyrząd. Do bardziej wymagającej wspinaczki wręczyła mi pożyczone Grigri 2. Podyktowane było to obawą, iż moja zręczność asekuracyjna, podczas debiutu jako asekuranta wyśle ją w zaświaty, do nieba bądź do grobu (w zależności od tego kto w co wierzy i co tak naprawdę dzieje się po śmierci).
Historia wspinaczki oczywiście zna znacznie bardziej archaiczne sposoby asekuracji niż płytka Sticha czy kubek asekuracyjny, jest to np. asekuracja z ciała czy z węzła (półwyblinka – do dziś bardzo przydatny panetnt, warto znać). Przejdźmy jednak do przedmiotów bardziej złożonych i meritum sprawy. Przede wszystkim wszystkie trzy wersje Grigri są przyrządami automatycznymi ze wspomaganym hamowaniem. Niewiele o historii dziś będzie mowa, zdecydowanie więcej o praktycznych różnicach i zbieżnościach pomiędzy Grigri 2, Grigri + i Grigri New. Krótki rys historyczny jednak wskazany.
Najstarsza wersja Grigri pojawiła się już w pierwszej połowie lat 90tych ubiegłego wieku. Drugie wcielenie tego przyrządu, pod nazwą Grigri 2, ujżało światło dzienne dopiero 20 lat później i jeszcze całkiem niedawo było dostępne we wszystkich szanujących się sklepach wspinaczkowych. Grigri 2 posiada znaczne ulepszenia w stosunku do swojego poprzednika, między innymi jest dużo lżejsze, pracuje też na większym zakresie średnicy lin (w szczególności na cieńszych linach niż pierwsze Grigri). W 2017 na rynek weszło Grigri +. Do dziś jest to najbardziej złozona wersja tego przyrządu. Niedługo po Grigri +, Petzl uraczył nas Grigri New, a więc odświeżoną inkarnacją Grigri 2 i zarazem najnowszym wcieleniem urządzenia pod tą nazwą.
Przyrząd Grigri – Zasada działania
Konstrukcyjnie kluczową częścią wszystkich Grigri jest krzywka zakleszczająca (blokująca) linę. Lina blokuje się samoczynnie po osiągnięciu pewnego przyspieszenia podczas ruchu (przechodzenia przez przyrząd). Ruch ten wywołuje wspinacz obciążający linę. Zjawisko podobne do tego w samochodowych pasach bezpieczeństwa.
Charakterystyka GriGi +. Różnice pomiędzy Grigri 2 i Grigri New, a Grigri +
Grigri + to najbardziej rozwinięta wersja tegoż przyrzadu. Jako że to Ferrari w tym towarzystwie, również najdroższa. Posiada zasadnicze różnice i ulepszenia w stosunku do każdego innego urzadzenia z tej serii.
a ) Daje możliwość usprawnionej pracy w dwóch osobnych trybach, na prowadzeniu (asekuracja dolna) oraz na wędkę. Przełączenie trybów odbywa się za pomocą przekręcenia dobrze opisanego obrazkowo pokrętła. Tryb na wędkę pozwala na płynniejsze i łatwiejsze wybieranie liny w przyrządzie. Ustawienie na asekurację dolną, ułatwia wydawanie liny, zwiększając efektywność i bezpieczeństwo asekuracji przy wspinaczce na prowadzeniu. Progresywna kontrola szybkości przesówu liny w Grigri + daje bardzo duży komfort podczas opuszczania wspinacza oraz zjazdu.
Aby uzyskać 100 % pewności pozostania pokrętła w odpowiedniej pozycji, istnieje możliwośc zablokowania go za pomocą specjalnej blokady. Wystarczy nacisnąć mały przycisk na pokrętle. O ile wciśnięcie go nie stanowi jakiegokolwiek problemu, tak do zwolnienia blokady potrzebujemy małego, wąskiego przedmiotu. Otworek zwalniający blokadę jest naprawde niewielkich rozmiarów, a płytkie wciśniecie przycisku nie daje efektu odblokowania.
b) Ogranicza do minimum możliwość zaistnienia niebezpiecznej sytuacji bądz wypadku podczas opuszczania wspinacza i zjazdu. Na taką redukcję zagrożenia pozwala zastosowanie funkcji antypanicznej. W sytuacji zbyt mocnego pociągnięcia za dźwignię, przyrząd automatycznie blokuje przesów liny. Aby go odblokować należy dźwignię przesunąć maksymalnie do przodu (puścic ją). Dzięki temu Grigri + to przyrząd idealny również dla początkujących wspinaczy. Świetnie sprawdzi się także jako urządzenie do nauki asekuracji. Daje maksymalną kontrolę. Niweluje też błędy, czyli naturalny element ludzkiego działania.
c) Zakresy średnic lin z jakimi współpracują poszczególne wersje przyrzadu Grigri:
Grigri 2
– od 8,9 do 11 mm (optymalna średnica to od 9,4 mm do 10,2 mm)
Grigri +
– od 8,5 do 11 mm (optymalna średnica to od 8,9 do 10,5 mm)
Grigri New
– od 8,5 do 11 mm (optymalna średnica to od 8,9 do 10,5 mm)
d) Waga:
Grigri 2 waży 185 g
Grigri + waży 200 g
Grigri New waży 175 g
Charakterystyka Grigri New. Różnice pomiędzy Grigri 2, a Grigri New
W Grigri New przeprojektowano krzywkę, przez co okładziny przyrządu jak i lina są mniej narażone na tarcie niż w Grigri 2. Nowe Grigri pracuje na większym zakresie średnic lin. Mniej waży. Posiada także drobny, lecz w pewnych sytuacjach praktyczny dodatek w postaci specjalnego miejsca na przyrządzie, wydzielonego do podpisania się(personalizacji).
Przyrząd Grigri + kilka praktycznych wskazówek
Asekuracja dolna (prowadzenie), szczególnie przy pierwszych kontaktach z urządzeniem, może okazać się mało komfortowa. Dotyczy to wszystkich wersju Grigri, aczkolwiek w nierównym stopniu. Przede wszystkim trudności pojawiają się podczas konieczności szybkiego wydawania liny. Wymaga to od asekuranta pewnej wprawy. Najlepiej dojść do niej ćwicząc asekurację na łatwiejszych drogach, gdzie prawdopodobieństwo odpadnięcia osoby wspinającej się jest nikłe, a potrzeba błyskawiczego wydawania liny mniejsza. Im grubsza i bardziej zanieczyszczona lina, tym szybkie wydawanie liny jest mocnej utrudnione. Technika wydawania liny z przyrządu podczas asekuracji dolnej, polega na przytrzymywaniu mechanizmu hamującego (w dół) kciukiem prawej reki, reszta palców prawej ręki kontroluje linę za przyrządem. Lewa ręka wydaje linę powyżej przyrządu. Grigri + daje najwięcej komfortu przy tego typu operacjach. Bardzo wygodna i użyteczna jest możliwość zmiany trybu z prowadzenia (asekuracja dolna) na wędkę i odwrotnie już w trakcie asekuracji. Zapomnieć przed wstawką przy wpinaniu liny w przyrząd każdy przecież może.
Przyrządy Grigri posiadają mocno ograniczone możliwości asekuracji dynamicznej. W zasadzie może odbywać się to tylko poprzez wyskok w góre lub przesunięcie się asekuranta w stronę pierwszego przelotu w trakcie wyłapywania lotu. Od umiejętności i doświadczenia asekuranta oraz ukształtowania terenu, zależy możliwość zastosowania, efektywność i bezpieczeństwo asekuracji dynamicznej na każdym Grigri.
Zasady bezpieczeństwa
a) Uwzględniając duże poczucie bezpieczeństwa, jakie niewątpliwie daje Grigri + (oraz wszystkie inne wersje tego urządzenia), dobrym nawykiem jest jednak czujność w jego obsłudze podczas asekuracji. Bycie gotowym na własnoręcze danie bloku to nie śmieszność czy banał, tylko stan właściwy. Pozostawianie liny za przyrządem zupełnie bez kontroli jest niedopuszczalne.
b) Prawidłowe ułożenie liny w przyrządzie ma wymiar kluczowy dla skutecznego działania mechanizmu hamującego. Bardzo czytelne i duże oznaczenia na obudowie minimalizują mozliwość błędnego umiejscowienia liny w urządzeniu.
Podsumowanie
Wszystkie wersje Grigri, pomimo mnogości zalet, posiadają również pewne drobne mankamenty. Przykładowo, brak wersji dla leworęcznych. Jest to jednak cecha niemal wszystkich urządzen tego typu i podobnych, zarówno tych wykorzystywanych w sporcie jak i w dostępie linowym, alpinizmie przemysłowym oraz pracach na wysokości. Zdecydowana przewaga pozytywnych cech sprawiła, iż Grigri przetrwało próbę czasu. Dowodem na to jest powstawanie co raz to nowszych wersji tego urządzenia, przy ciągłym użytkowaniu i sprawności starszych wcieleń Grigri. Jako przykład mogę podać sytuację dosłownie sprzed roku. Podczas wspinania się w jednej z podkrakowskich dolinek, mój kolega, ku oczywiście mojemu zdziwieniu, wyciągnał z plecaka pierwszą wersję Grigri (w 100 procentach sprawną). Asekurował mnie tym, jak mogłoby się wydawać antykiem.
Jak długo Grigri będzie nam służyło rownież bezpośrednio zależy od nas. Lina trąca z większą czy mniejszą siłą o jakąkolwiek materię, powoduje ścieranie się tej materii. Nie inaczej jest z częściami składowymi Grigri. Przyrząd po prawej jego stronie posiada specjalną, pogrubioną, metalową wargę. Opierając na niej linę podczas opuszczania wspinacza, zredukujemy tarcie liny o inne, cieńsze i delikatniejsze elementy urządzenia, które ulegają zużyciu znacznie szybciej.
