Wielkimi krokami zbliża się sezon zimowy w górach, a w zasadzie patrząc na ośnieżone górskie szczyty, można powiedzieć, że już się rozpoczął. Wypad na górski szlak o tej porze roku z pewnością wiążę się z odpowiednim przygotowaniem, nie tylko mentalnym, ale także pod względem wyposażenia. Z pewnością głównym jego elementem powinny być raki. W związku z tym warto przyjrzeć się temu właśnie zagadnieniu nieco lepiej. Od rzeczy bardziej oczywistych po mniej oczywiste. Czym właściwie są raki? Jak odpowiednio dobrać raki? Jak je klasyfikujemy i jaki model dla kogo będzie najlepszy? Podpowiadamy!
Podstawowy podział raków
Zacznijmy od rzeczy najbardziej podstawowych. Czym właściwie są raki i jak je odpowiednio dobrać ? W dużym uproszczeniu raki to sztywna nakładka na buta wyposażona w kolce. Jej zadaniem jest skuteczna ochrona użytkownika przed poślizgnięciem się, przy poruszaniu się na zaśnieżonych i oblodzonych obszarach. Raki dzielimy ze względu na typ mocowania jak i ich przeznaczenie. Wybierając odpowiednie dla siebie raki, przede wszystkim musimy zastanowić się jakie będzie ich zastosowanie. Bowiem raki turystyczne nieco różnią się od tych wspinaczkowych. Warto również zastanowić się jaki rodzaj butów posiadamy i w zależności od tego, dobrać odpowiedni model mocowania. W praktyce:
Raki koszykowe lub tzn. raki paskowe – przeznaczone do butów trekkingowych z miękką podeszwą. Raki składają się z systemu pasków lub dwóch koszyków na przód i tył buta. W przeważającej większości znajdują zastosowanie w turystyce alpejskiej, na prostszych szlakach. Ich zaletą jest prostota montażu i cena.
Raki półautomatyczne – przeznaczone do stosunkowo sztywnych butów, w których tylna część podeszwy została przystosowana do zamocowania specjalnego, regulowanego śrubą mikrometryczną chwytaka, wykonanego z tworzywa. Tego typu raki zapewniają bardzo dobre trzymanie przy zachowaniu w miarę miękkiej podeszwy.
Raki automatyczne – przeznaczone do zastosowania w pełni sztywnych butach ekspedycyjnych i technicznych. Jego zastosowanie wymaga podeszwy, która posiada specjalne nacięcia zarówno z przodu, jak i z tyłu. Raki automatyczne oferują bardzo dobre trzymanie i nie kaleczą warstwy zewnętrznej butów.
Im więcej zębów tym lepiej ? Oraz jak dobrać łącznik
Im więcej zębów tym lepiej? Odpowiedz brzmi – niekoniecznie. Po raz kolejny, wszystko zależy od zastosowania. Na rynku dostępne mamy głównie modele 12 i 10 zębne. Modele 12 zębne dobrze sprawdzą się na nawet nieco trudniejszych szlakach zapewniając dobą przyczepność do podłoża. Odbywa się do jednak kosztem ich wagi. Modele 10 zębne to dobry wybór dla osób o nieco mniejszych gabarytach – będą po prostu praktyczne. 10 zębów w zupełności wystarczy aby zapewnić bezpieczeństwo a waga takich raków będzie niższa niż przy rakach 12 zębnych co z pewnością docenią wszyscy którym zależy na wadze ekwipunku.
Warto również wspomnieć, że rodzaj łącznika nie jest tutaj bez znaczenia. Wyróżniamy bowiem standardowy sztywny łącznik i ten nieco bardziej elastyczny. Standardowy łącznik dobrze sprawdzi się przy nieco twardszej podeszwie buta, z kolei elastyczny przy bardziej miękkiej. Jest to o tyle ważne, że nieodpowiedni dobór łącznika do rodzaju podeszwy, może skończyć się jego złamaniem a to już stawia nas w sytuacji potencjalnie niebezpiecznej.
Kolejnym elementem jaki musimy rozważyć przy zakupie raków, jest materiał z jakiego zostały wykonane. W zdecydowanej większości modeli, może to być stal lub aluminium. Jeśli zależy nam na wadze naszego ekwipunku, możemy pokusić się na model raków aluminiowych, pamiętając jednocześnie, że taki raki są nieco mniej trwałe. Znajdują jednak zastosowanie w wielu aktywnościach górskich np. Ski-tour, gdzie waga całego naszego sprzętu ma duże znaczenie. Natomiast użytkując raki głównie turystycznie – wybiera się zazwyczaj modele stalowe.
Raki wspinaczkowe
Raki wspinaczkowe choć swoją konstrukcją dość mocno przypominają zwykłe raki, ich główna różnica zauważalna jest w przednich zębach, tzw. atakujących. Jako, że przeznaczone są one do mocnego wbijania się w śnieg lub lód na powierzchniach bardzo stromych, często są bardzo ostre i wyposażone w specjalne ząbki. Takie rozwiązanie pozwala na mocne zakotwiczenie raka podczas wspinaczki co bezpośrednio wpływa na nasze bezpieczeństwo.
W większości modeli raków wspinaczkowych, przednie zęby są odkręcane co pozwala na ich dowolną konfigurację, Zazwyczaj stosuję się wersję mono z jednym zębem z przodu przydatną szczególnie przy takich aktywnościach jak drytooling, lub wersje duo czyli dwa zęby pozwalające na wygodną dla użytkowania klasyczną wspinaczkę.
Różnica jest widoczna także często w samej konstrukcji bocznych zębów jak przykładowo w modelu Blade Runner Cassin, gdzie skomplikowana geometria przednich zębów, współpracujących bezpośrednio z zębami na ramie głównej gwarantuje łatwość penetracji i stabilność. Raki wspinaczkowe wyposażone są też w większą ilość zębów bo 13/14 a także występują tylko i wyłącznie w wersji półautomatycznej lub automatycznej. Bądź też w wersji hybrydowej gdzie możliwe jest wykorzystanie raków zarówno w wersji automatycznej jak i półautomatycznej np. jak w modelu Irvis Hybrid Petzl.
Kilka praktycznych rad
Kupując raki i użytkując warto pamiętać o kilku zasadach i radach, które pomogą nam odpowiedni dobrać raki a także pomogą w tym, aby służyły nam one jak najdłużej. Pamiętajmy więc przede wszystkim :
- Zawsze dobieraj raki do rodzaju obuwia. Najlepiej zabierz ze sobą buty do sklepu górskiego, chce sprzedawcy z pewnością pomogą dobrać odpowiedni model raków.
- Nie kupuj raków używanych. Kupując raki używane, nie znasz ich dokładniej historii, nie wiesz więc w jaki sposób były użytkowane i czy było zgodne z zasadami. Nowy sprzęt zapewni Ci największe bezpieczeństwo, a jeśli o nie chodzi, nie warto oszczędzać.
- Zawsze dokładnie osusz raki. Po każdym użyciu raków, należy je dokładnie osuszyć zanim schowamy je do pokrowca. Wilgoć sprawi, że raki zaczną rdzewieć a co za tym idzie, zmniejszy się ich trwałość.
- Naucz się odpowiednio chodzić w rakach. Choć brzmi to zabawnie, wcale nie jest takie oczywiste. Chodzenie w rakach to odpowiednia technika, która pomoże nam uniknąć np zahaczania rakiem o raka i tym samym uchroni nas od upadku, które jak wiadomo w górach są jednym z głównym niebezpieczeństw.
- Nie używaj raków na płytkim śniegu. Czyli nie chodź w rakach po kamieniach. Raki szybko stępią się a to znacznie skróci ich trwałość.
- Przed wyjściem w góry – naucz się dobrze wiązać raki. W przypadku raków paskowych, ich wiązanie nie jest trudne, ale na pewno wymaga praktyki. Odpowiednio zawiązane raki to ponownie kwestia bezpieczeństwa. Nikt chyba nie chce znaleźć się w sytuacji, , gdzie rak spadnie nam z obuwia i utkniemy w trudnym terenie. Jak we wszystkim – praktyka czyni mistrza 🙂
Podsumowanie
Jak widać, podstawowa wiedza o rakach nie jest szczególnie skomplikowana i wystarczy nieco zagłębić się w temat, aby móc korzystać w sposób bezpieczny z uroków zimy w górach. Kolejny artykuł na naszym blogu poświęcimy tematowi raczków i wyjaśnimy dlaczego raczki to nie to samo co raki i kiedy warto po nie sięgnąć, oraz nieco bliżej przedstawimy najpopularniejsze modele. Śledźcie naszego bloga!
